HOA MÚT MẬT VÀ TỔ
CHIM.
Hoa Mút mật.
Nhớ mùa hè năm lên sáu tuổi, cha tôi mua về ngòi bút lá tre
cắm vào cán bút cũng bằng tre chấm mực tập viết, tập sổ những nét bút ngang dọc
đầu tiên trong đời mình, sao mà bỡ ngỡ chi lạ. Giờ giải lao, thường ra vườn ngắt
hoa dâm bụt đỏ chơi trò mua bán, sau đó nhanh chân bẻ hoa mút mật nhắp trên môi
để còn vào học tiếp. Hoa mút mật nở đỏ cả hàng rào quanh nhà, lũ chúng tôi
thường bẻ cả chùm rồi cẩn thận rút từng cái hoa mật bé như ngòi bút lá tre ấy, nặn
mật vào chai dầu nhị thiên đường hồi đó. Thỉnh thoảng cũng đưa lên miệng nếm
cái vị ngọt cho đỡ thèm. Mật hoa thì có chút xíu. Vậy mà cũng thích tranh phần
mật của một loài chim: Chim mút mật. Nếu dùng phép so sánh thì đến 100 lần nặn
một trăm cái hoa mật mới bằng một giọt nước mắt. Bởi mật hoa cũng trong veo cơ
mà. Chỉ có điều đưa lưỡi nếm thử nước mắt nó mằn mặn, còn mật hoa thơm và tinh khiết.
Chúng tôi đổi một buổi sáng để có một
chai mật hoa dầu nhị thiên đường, bằng năm xu của bà ngoại cho mua một cây cà
rem chia nhau mút. Có hôm tôi không mút, mà cắn một miếng lớn cho đã thèm, nên
phụp hết một nửa phần trên, thế là nửa dưới không thể bám vào que kem, giữ lại
không kịp. Tiếc, mà đâu thể nhặt lên được. Sững sờ nhìn nó tan dần trên mặt
đất. Thế đấy, ăn cũng phải học, mút cũng phải học. Hoa mút mật chỉ nở trong dịp
hè. Sang thu, chúng tôi đến trường với ngòi bút lá tre trên trang vở đã thay
thế chuyện hoa mút mật đầu trần bên hàng rào ấy.
Tổ chim.
Tuổi thơ chúng tôi chỉ quanh quẩn ở cửa Lí Môn hiền hòa
mát mẻ. Từ cổng vào đến cuối con đường là hàng rào chè xanh, hàng rào dâm bụt,
hàng rào hoa mút mật, đan xen là những bụi tre gai, những cây keo lâu năm ra
trái ngọt cong cong như vòng đeo tay hấp dẫn. Trên ấy có bao nhiêu loài chim về
ca hát theo mùa, có những loài chim trùng tên với đặc tính và âm thanh vốn có
của nó.
Và cứ mỗi ngày hè ở nhà, chúng tôi
thường tranh nhau hái hoa mút mật, mà chẳng hề để ý đến cái tổ chim mút mật như
thế nào, vì loại chim ấy bé lắm, nhỏ lắm như chú chim sâu ấy mà.
Còn giống chim “khách khách” có màu
đen bé hơn bìm bịp nâu một chút, thường đứng trên những nhánh tre trước cổng
nhà hót “khách… khách…”. Chị tôi thường bảo ra xem chim khách ấy quay đầu về
nhà ai là dăm ba bữa, nhà đó cũng có họ hàng bà con từ xa về thăm, đến giờ cũng
bặt tăm nữa rồi.
Nhưng thông minh nhất vẫn là họ hàng dồng dộc
biết tước nhỏ những lá lúa lá cỏ ngoài đồng, tha về làm tổ ở thật kì công. Mỗi
lần nghe tiếng chim rít rít trên cao, ngước lên thấy bao nhiêu là chiếc giày
treo lơ lửng. Chúng tôi đếm thử hai, ba, bốn, năm,… rồi bùm bằng cách dùng cây
khèo nèo tre chắp dài cả hàng chục mét, kéo xuống. Thò tay vào bên trong, có tổ
có những hai ba con chim non chưa mọc lông, chưa mở mắt, có tổ còn nguyên ba
bốn cái trứng lớn gấp đôi hạt sầu đông... Bên cạnh là cái tổ thứ hai, cũng treo
lơ lửng như cái mũ len hình chóp nhỏ úp xuống, có quai ngang qua, đấy là nơi
dồng dộc trống đứng trên cái quai ấy canh phòng vệ giống nòi mình. Cũng bị chúng
tôi chiếm hữu cho bằng được mới thôi. Mặc cho dồng dộc cha đội chiếc mũ vàng
đứng đấy, mặc cho dồng dộc mẹ với màu áo nâu vàng hiền lành cũng từ xa nhìn lại
mà ấm ức. Cả xã hội loài lông vũ đâu có cơ quan, tòa án xét xử trừng phạt kẻ
gây tội phá hoại sự sống từ trong trứng nước, hay đền bù sự thiệt hại tổ ở kia!
Cứ thế cái thú phá tổ chim tự do mở rộng di căn sang mí nhỏ trong xóm.
Thế rồi… bẵng đi một thời gian, chúng
tôi trở về thăm khu vườn xưa. Im vắng quá. Nhìn lên cây keo nhánh cành gầy guộc,
lưa thưa màu lá xanh, không thấy chiếc giày ống treo trên cành keo nữa. Cái gốc
tuy gai góc ngày nào khỏe khoắn, giờ cũ kĩ vỏ già bạc phếch bung ra, lũ mối có
cơ hội ùn lên làm tổ, keo thành củi mục hóa đất.
Bây giờ, hàng rào hoa mút mật trước đây chúng
tôi tha hồ bẻ thành mười hai đoạn nhỏ chơi ne, chơi nẻ,… cũng còn lại trong kí
ức với cây cà rem ngày nào. Nay, cũng còn sót lại bụi mút mật nhỏ trong góc
vườn cho mùa hè nở đỏ hoa kỉ niệm.
Bây giờ, tôi thèm nghe lại tiếng chim “khách…
khách…” mỗi sớm mai hay trưa chiều, dẫu quanh nhà là hàng rào lưới B40 chật
hẹp, vẫn không thiếu tiếng se sẻ, chích chòe hay có cả mấy anh chào mào râm
rang. Còn loài chim dồng dộc đã mang theo tổ chúng về đâu, khi bao mùa lúa chín
vàng đang chờ đợi.
Có tiếc, cũng đã muộn!...
15.6. 2015
