“ Anh xin mời em đi về quê ngoại một lần thôi. Nơi anh chào đời, ngoại ru ngọt bùi, bao năm vất vả mưa nắng ngược xuôi…”. Giọng hát của ca sĩ Long Nhật ấm mãi trong tôi về hình ảnh quê ngoại ruột rà thương nhớ quá! Mà tha thiết nhất vẫn là bà tôi. Có lẽ bà cưng tôi nhất trong những đứa cháu ngoại, vì tôi là thằng út của má. Còn má là con gái út của ngoại nên tôi được thừa hưởng tình yêu thương của người lớn trong gia đình dành cho mình. Tôi quý ngoại trước hết là bà cùng ông có công sinh dưỡng đến mười người con. Thuở ấy là chuyện bình thường. Các dì,các cậu là anh chị của má( theo cách gọi của người miền Nam) đều được ông bà chăm sóc dạy bảo nên ai cũng có công việc đàng hoàng. Vì vậy bà yên tâm lắm.
Cuối năm khi cái rét không còn nữa, công việc vẫn bề bộn, tôi phải sắp xếp thời gian về thăm quê. Lúc thì hộp bánh kẹo, cái khăn choàng cổ, chiếc áo ấm,… nhưng quà bà thích nhất là tiền. Biết ý, tôi thường “tăng sức khỏe người già” nên bà mừng lắm! Tôi thích cầm bàn tay gầy gò nhăn nheo của bà, chỉ có lớp da bên ngoài trổ đồi mồi dính sát vào từng đốt ngón tay, đã từng hết bồng bế con, rồi đến bồng bế cháu. Bà thích được con cháu quan tâm thăm hỏi sức khỏe như ăn uống, thuốc thang, áo quần, dày dép,…kể cả đầu tóc bạc vừa cắt gọn bà cũng khoe. Đôi lúc đứng trước gương ngắm bộ đồ mới may về, khen màu này hợp với tuổi bà, vải tốt, mặc bền…
Cách đây ba năm, sáng sớm thức dậy, bà đến ngay trước cửa nhìn ra ngoài sân nói sao mấy ông,mấy bà đến nhà tôi làm gì, đi đi. Rồi quay vào phòng ngủ gọi dì tôi bảo đem cái lò lửa ra ngoài chứ để đây nóng lắm,con hư quá làm cháy cả mùng mền của bà. Dì tôi ngạc nhiên trước những sự việc không có mà bà nói vậy. Má tôi cùng dì và cậu bàn nhau đưa bà đi bệnh viện tâm thần. Bác sĩ bảo gia đình đã kịp thời đưa bà đến điều trị, chứ để lâu tắt mạch thần kinh, ta gọi bị lẫn ở tuổi già. Dì tôi vẫn là người con trực tiếp chăm sóc bà. Đúng tháng sau, bà khỏe, sáng suốt hơn nữa, nhớ hết chuyện từ những năm nào.Tôi nghĩ thuốc hay thầy giỏi, theo khoa học là tốt nhất! Yên tâm sức khỏe của bà.
Và thế là tôi được nghe bà kể về ông cố ngoại tên là Lê Hàm làm nghề thuốc bắc, mà sao chỉ cho bà học nấu ăn, thêu thùa,… Trong khi đó, ông cậu anh Lê Đình Thọ được đi học, làm ngành địa chính đo đạc ở trong Nam, ông cậu em là Lê Đình Ban đi tập kết ra Bắc, sau đó giữ chức phó hiệu trưởng Đại học y Thái Bình cho đến ngày nghỉ hưu, bà dì em Lê Thị Trúc cũng đi tập kết ra Bắc,tháng tư năm 1975,giải phóng vào Nam giữ chức viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân tỉnh Lâm Đồng cho đến ngày nghỉ hưu. Nói đến đây, im lặng hồi lâu, bà nghẹn ngào trong nước mắt:có bốn anh chị em,một người mất trong Nam,một người mất ngoài Bắc, một người mất ở Tây nguyên, còn bà…chắc nằm lại ở đồng bằng miền Trung quê mẹ đây rồi!...Tôi bùi ngùi… và bà kể tiếp. Còn bà năm mười tám tuổi, nhờ mai mối, bà lấy ông ngoại gia đình nhà nho ở bên cạnh cách hàng rào duối,con cháu ông cử nhưng nghèo lắm. Tôi cắt ngang câu chuyện, hay ông với bà đã từng đưa mắt,hò hẹn lâu rồi. Ai cấm được tuổi trẻ yêu nhau hả bà. Bà bảo hồi đó không dám.Cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy. Ngẫm nghĩ một lúc, rồi cười nói tự nhiên:không biết là khổ hay sướng, có chồng phải có con. Cứ hai năm sinh một đứa. Bà như cái… máy đẻ không bằng, đàn bà ngày xưa khổ lắm cháu ơi! Đâu phải có kế hoạch như bây giờ chỉ sinh từ một đến hai con thôi. Được một chuyện ông thương bà lắm. Đẻ xong, ông kê toa hốt đúng một trăm thang thuốc bắc cho uống đúng một trăm ngày, sau đó bà mới ra chợ mua bán làm ăn. Tôi trầm trồ ông chu đáo quá! Chúng cháu bây giờ chắc phải học tập chăm sóc nhau như ông bà ngày trước. Được thể, bà tiếp tục. Lúc đầu mới về nhà ông, ngày đi làm, tối về thắp đèn dầu trong phòng riêng ông dạy bà học từng chữ cái, tập ráp vần xuôi vần ngược, tập viết, tập đọc. Có lúc mệt, bà lười, ông khuyên ráng học, còn kể gương học tập của ông nội(con gọi là ông cao tên là Nguyễn Táp) đỗ thứ 3/8 cử nhân khoa Ất Dậu(1885) Hàm Nghi thứ I trường thi Bình Định. Ông nhậm chức Giáo thụ, huấn đạo. Sau đó lại được hậu bổ tiếp làm tri huyện,cầm chiếu chỉ vua ban trên tay, chưa kịp đi, ông bị dịch tả rồi mất sớm lúc mới có ba chín tuổi. Bà bảo học giỏi như ông nội chết có tiếc không. Ông đưa tay che miệng bà: đừng nói dại, con người có số. Với lại ngày đó, không có thuốc thang là bao. Đến năm 1945, Cách mạng tháng Tám thành công, Bác Hồ đọc Tuyên ngôn Độc lập khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, liền sau đó tình hình đất nước như ngàn cân treo đầu sợi tóc. Cùng một lúc là phải diệt giặc đói, giặc dốt, giặc ngoại xâm. Quê mình là làng kháng chiến, phong trào bình dân học vụ được mở rộng. Đêm đêm mọi người xách đèn dầu đi học. Bà vượt qua vòng kiểm tra trên đường đi trước khi vào chợ mua bán. Bạn bè lúc đó ai cũng ngạc nhiên. Cũng nhờ ông, bà ghi chép tính toán thu chi thông thạo, không mất mác đồng nào. Có vốn tích lũy, lấy đồng lời nuôi con ăn học.
Bà vuốt đầu tôi, vỗ vỗ vào vai bảo cháu có bạn gái chưa. Tôi dạ chưa ạ! Khó tìm quá bà ơi! Bà bảo khó thì đúng “ Trước hồ sen sau lại hồ môn/tìm giàu thì dễ tìm khôn khó tìm”. Cưới vợ lấy chồng là chuyện trăm năm. Một phần do mình nữa cháu. Tôi dạ, bà nói ca dao hay quá, tôi lẩm nhẩm lại… tìm khôn khó tìm.
Nhớ lời nguyện, những sớm chiều vất vả lên dốc xuống đèo kiếm miếng cơm manh áo cho con. Năm tám mươi tuổi, bà ăn chay ngày rằm mùng một. Trong mâm cơm vui vẻ chuyện trò bà cũng nói bằng tục ngữ :ăn trông nồi ngồi trông hướng. Bàn chuyện giáo dục con cái bà đọc ngay: con khôn cha mẹ nào răn/ ngẫm trông trái bưởi ai lăn nó tròn.Hay bàn chuyện tu hành, bà nói câu ca dao rất nhân sinh:Tu chi cho uổng tóc mai/ không bằng em nhặt nhành gai giữa đường. Việc thiện, việc tốt phải làm. Cứu người, giúp người lúc cơ nhỡ, hoạn nạn là phải làm cháu ạ! Cháu có nhớ ông Lục Vân Tiên đánh cướp cứu Kiều Nguyệt Nga không? Còn biết bao nhiêu” nhành gai” khác mà chúng ta cần nhặt hết. Nam nhi phải thế. Tôi cười,nếu cháu là nữ thì có “nhặt gai” không bà? Câu ca dao đó cũng chính là dành riêng cho con gái đó cháu ơi! Đưa bạn gái về đây giới thiệu, bà ngoại sẽ đọc tiếp những câu tục ngữ, ca dao hay hơn nữa. Tôi ôm bà cười hè hè… Cháu sẽ “tìm khôn” về cho bà trong thời gian sớm nhất!...
Tôi kính yêu bà. Cả họ hàng con cháu,xóm làng đều kính trọng, quý mến bà. Ai vào cổng làng Lí môn (quê hương cụ Đào Tấn) thôn Vinh Thạnh 2, xã Phước Lộc,Huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định xin được gặp bà Lê Thị Cúc,97 tuổi, chính là ngoại tôi,sẽ nghe bà đọc ca dao,tục ngữ ngày xưa xưa lắm…
Má tôi cũng đã học được lời bà dạy! Cảm ơn bà đã sinh ra má cháu! Cảm ơn má đã sinh ra con! Và những đứa con sau này tiếp tục cảm ơn người mẹ sinh ra mình.
28.04.2010/NTP
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét