ĐÈN RA GIỮA GIÓ
1. Trăng thượng tuần. Cái dấu mốc cho trăng
thượng tuần là mùng sáu. Còn mùng một lưỡi trai, mùng hai lá lúa, mùng ba cao
liêm, mùng bốn lưỡi liềm, mùng năm liềm giật, mùng sáu thật trăng. Chị thuộc
làu từ lúc theo mẹ đến khi tự mình bưng thau áo quần ra giếng làng để giặt.
Tranh thủ thời gian chút ánh sáng tự nhiên còn nhanh chân về nhà chuẩn bị sớm
mai đón tàu cá ba về. Nói tàu cá ba về, thực ra ba chị làm công cho chủ tàu lớn
nhất xóm chài này. Xóm chài có Bãi Trong và Bãi Ngoài. Một cách gọi đơn giản
Bãi Ngoài nằm phía bắc, Bãi Trong nằm phía nam bán đảo Bình Minh. Nhà chị ở Bãi
Trong. Mọi sinh hoạt đi lại trước đây đều hướng biển. Đêm cũng như ngày các tàu
thuyền đánh cá ra vào tấp nập. Giếng làng thường là đầu làng, nhưng trải qua mấy
thế kỉ rồi, giờ nằm lọt thỏm trong khu dân cư xóm chài cạnh nhà chủ tàu. Cứ mỗi
lần chị bê bên hông thau áo quần ra giếng, là anh mừng thầm. Bởi ánh sao trời
chưa đủ sáng, có cơ hội anh xách chiếc đèn ra để cạnh giếng nhỏ nhẻ “Đèn tỏ hơn
trăng”. Chị im lặng đón lấy ánh sáng từ ngọn đèn dầu hơn là âm thầm mò mẫm với
thau áo quần đầy mùi nắng gió biển trộn lẫn sự tất bật của ba mẹ, thằng út bốn
tuổi còn đái dầm, xả đi xả lại mấy lần nước, hơi muối mặn mùi cá tôm lúc sinh
ra chị đã hít thở và yêu đến bây giờ. Từ đôi tay chị cảm nhận nước giếng Bãi
Trong vị ngọt thanh mát ấm theo mùa. Và cứ mỗi đêm ra giếng, chị chờ cây đèn chắn
bão, dù là trăng đã bước vào trung tuần.
Chị lại nhớ có những đêm trăng thượng tuần
như thế.
Rồi bao mùa trăng trôi qua…
… Chiếc xe biển trắng vừa đậu lại bên đường.
Cùng lúc hai cánh cửa mở ra, hai người đàn ông bước chân xuống. Tay không thong
thả bước, bên cạnh người tài xế cũng ngang tầm. Mà họ cũng hay thật, đồng phục
giống nhau, thể như các vị lãnh đạo cao cấp. Hay họ đều là lãnh đạo. Không,
nghe nói họ là một trong nhóm của nhà đầu tư YES hay hội đồng quản trị gì gì đấy,
nếu tính thì đang độ tuổi ngũ thập đã biết tri thiên mệnh chưa, mà tri nhân mệnh
là số một. Chị chỉ biết vậy thôi. Lạ lắm. Không, quen lắm. Chị nghe rõ nhịp tim
mình dồn dập khi thoảng nhìn họ đi ngang trao đổi gì với nhau. Chỉ đủ nhận ra
màu da sậm hơn chút. Có điều cái dáng ngày xưa gầy, giờ bệ vệ nặng cân so với tầm
vóc. Trời qua tiết xuân phân, nắng nhạt mà sao dưới chân chị đất cứ quay. Cả
sân golf chấp chóa trên đầu. Thằng con trai làm bảo vệ cho YES cũng tranh thủ
ra tưới cỏ, thấy mẹ lảo đảo, nó thả vòi phun nước chạy đến nơi thì chị đã ngã
người trên sân. Từ xa, hai người đàn ông chùng bước, quay lại tiếp sức người
con trai đưa chị lên xe thẳng hướng bệnh viện.
Chị lách qua cánh cửa bước vào nhà. Mùi
hôi nồng nặc trùm kín không gian, tanh đến
khó chịu. Thì ra con gái chị bị đi lỏng ra ngoài dính cả quần trong. Còn nữa,
cái mùi chua thức ăn nước uống không nạp được trong dạ dày bị lôi ra đầy sàn
nhà. Xưa nay thì… làm gì có chuyện ấy! Chị mệt mỏi ngồi xuống ghế dựa, hắt hơi
liên tục đến khó chịu. Con gái mặt trắng bệch, chệnh choạng lại gần bên chị xin
lỗi. Chắc là con… Câu nói bỏ lửng. Rồi đầu gục dưới chân mẹ. Hai mắt nhắm lại.
Chị lơ mơ đã hiểu ra chuyện thằng anh đã cố gắng xin cho em gái làm nhân viên
khu nghỉ dưỡng hơn tháng nay. Với lại em nó mới vừa tốt nghiệp Cao đẳng Y tế,
ngành Điều dưỡng, chưa nơi nào nhận. Giờ có việc làm. Vậy là mừng.
4. Hồi ấy, nghe nói chị đi làm ăn xa, lấy
chồng, sinh con. Sau năm năm trở về, chị
sinh tiếp con em đúng hôm rằm. Ba nó đặt tên là Trăng. Bởi thằng con trai đầu
lòng anh để cho chị chọn và đặt tên Đèn. Trăng lớn lên có cái nhìn thẳng giống
cha. Còn riêng Đèn, con trai giống mẹ, đôi mắt cứ đượm buồn xa xăm. Bấy giờ,
Trăng chuẩn bị vào lớp một. Tàu anh ra khơi đã hơn một tuần, cơn bão số 4 đổ
vào biển đông, chưa lánh kịp vào nơi trú ẩn. Anh cùng hai ngư dân trên tàu nằm
lại giữa biển khơi. Người ta bảo sinh nghề tử nghiệp. Biển cho con người nụ cười và chính nơi ấy gieo vào lòng người nước mắt
đắng cay. Hai đứa trẻ mồ côi cha. Từ đó, một mình chị dựa vào cá tôm chế biến
nước mắm, mắm cái,… rồi phơi mực khô, cá khô,… đổi gạo cũng tạm đủ ba miệng ăn
và nuôi được hai con học xong bậc phổ thông.
Sau khi đi nghĩa vụ về, không được mẹ
cho ra khơi đánh cá cùng ngư dân nơi đây, Đèn nói con người có số, thấy mẹ im lặng,
đành ở nhà phụ việc giúp mẹ, khoản thu nhập có khá lên, chi tiêu thong thả hơn,
lo cho em Trăng đi học. Rồi việc chế biến mắm cá thủ công bị cạnh tranh, nên ế ẩm.
Cùng lúc ấy, tập đoàn YES về xây dựng khu nghỉ dưỡng ở Bãi Ngoài, mẹ con chị
xin vào làm công. Nghe nói Đèn là võ sĩ có uy tín, được nhận làm bảo vệ. Dẫu
lương ít, được gần nhà. Việc coi kho, theo dõi người ra vào, đóng mở cổng với
Đèn là chuyện nhỏ. Chỉ có điều từ hôm Đèn đứng về phía người dân xã đảo, đề nghị
giám đốc, tháo gỡ hàng rào sắt chắn biển, nhưng không có sự đồng thuận. Đèn dè
dặt, theo dõi mọi việc. Kể cả từng bước chân em Trăng phụ việc lau sàn nhà, rửa
chén bát. Sau tuần làm việc thứ tư, Trăng được chính thức là nhân viên. Đó là
theo yêu cầu sếp. Chiều thứ hai đầu tuần sau cuộc họp ban giám đốc, tổ chức
liên hoan. Đèn kịp thời tách cái đám dựa hơi “cụng li” khi em nó phải đứng hầu
bàn từ lúc chiều đến tối.
5. Kể từ hôm đi với sếp, trợ lí cảm nhận
sếp thường phân vân một điều gì đấy, mỗi khi về lại khu nghỉ dưỡng YES. Trợ lí
được giao nhiệm vụ theo dõi camara hằng ngày kiểm tra từng việc làm nhân viên.
Chắc như đinh đóng cột. Họ thường đeo khẩu trang và ít nói chuyện, và chỉ người
Việt nói với nhau thôi. Không một ai nghỉ tay. Trừ khi phải vào nhà vệ sinh vài
phút. Khoảng hơn mười giờ sáng hôm đó, sau cuộc gọi, sếp ra ngoài và đi ngay. Hết
giờ làm, trợ lí kiểm tra lại các phòng. Màn hình vi tính trên bàn sếp còn sáng,
đưa tay điều khiển con trỏ để tắt, bất ngờ fb sếp đang chát tin với Ốc trăng
còn đấy. Trợ lí sực nhớ hôm ấy, sếp
thích dùng món ốc trăng, nên gọi : - Ốc trăng. Cho thêm một tô ốc trăng nữa đi.
Thấy cô phục vụ giật mình mang tới. Thì ra… Trăng chính là Ốc trăng đây, hình đại
diện chỉ là con ốc trăng. Còn ảnh bìa là các vảy ốc trăng lớn nhỏ xếp nhấp nhô
như sóng biển. Trợ lí tò mò đọc: 20
THÁNG 6 13:15’… - Ốc trăng ở đâu, làm gì?
– Ở biển, làm thuê. – Không đi học à.
– Học ra trường mà chưa có việc làm. – Ta
đổi cách xưng hô nhá. Cháu học nghề gì? – Dạ. Chăm sóc sức khỏe con người. – Lại tếu nhỉ. Nghề nào không chăm sóc sức
khỏe con người. – Dạ, bác hơi quan tâm. Cháu thường bị dị ứng với người hay
quan tâm! – Không đâu cháu ơi. – Chào
bác… 10 THÁNG 7 12:18’…– Bác thích nói
chuyện với cháu. 14 THÁNG 7 21:20’… – Ốc trăng đang ở đâu, làm gì? – Cháu
nhớ bác đã hỏi lần thứ nhất rồi mà. – Xin
lỗi. Cách nói chuyện của cháu cặn kẽ giống một người bác quen lâu. – Vậy há
bác. Người lớn thích hoài niệm à! – Cháu
còn đi làm chứ! – Dạ, ngày nào cũng có việc để làm. – Không. Ý bác là cháu đã xin việc chưa. – Cháu nghỉ việc rồi. Chào
bác…
Trợ lí phân vân. Rồi để nguyên màn hình.
Tắt điện. Ra ngoài. Nghĩ mãi. Từ hôm bị say, con bé Trăng xin thôi việc đã một
tuần rồi. Chính xác nick name Ốc Trăng là Trăng. Kể cũng lạ. Người miền biển mộc
đến độ đặt tên Đèn, Trăng là từ thuần Việt yêu đến vậy. Huống chi sếp người Việt,
độc thân tại chỗ, sao cấm dành cảm xúc Trăng.
Phần kỉ yếu sếp trong hội Doanh nhân khiêm tốn đứng sau tầm các nhà tỉ
phú Việt. Có người thực tài thiếu tâm. Có người thực tâm thiếu tài. Có người thực
tài thực tâm. Có người chẳng có tài tâm gì cả. Nhưng xét ra sếp không thuộc dạng
cuối cùng:
Im lặng. Người đàn bà lấy lại bình tĩnh. Nghĩ sẽ đáp lại là không… không thể tiếp ông được, dẫu gì… ông ấy đã trở về. Rồi bảo là cửa khép. Vậy thì bà cho tôi tự mở cửa bước vào. Vạt nắng sớm hạ không bị cản đã in rõ bóng đôi chân ông đứng giữa nhà. Bà bỡ ngỡ khi cuộc gặp bất ngờ không báo trước. Người đàn bà ngồi trên giường chớp nhanh đôi mắt, chỉ trong ánh ban mai mới soi rõ lớp bụi li ti nhảy múa bám vào, bà bỏ chân xuống đất, đứng lên nhích từng bước đến cái bàn kê trước tủ thờ, định kéo ghế mời khách ngồi. Nhưng ông đã làm thay bà việc ấy. Bà không quên rót nước mời ông dùng. Im lặng. Người đàn ông giật mình nhìn gương mặt trên di ảnh mà đêm hôm qua đã gặp chập chờn trong con sóng ấy. Bà nói đó là ba cháu Trăng. Thế ông đến đây còn có việc gì nữa không? Có, tôi đến là để xin lỗi bà. Cả đời tôi còn nợ bà rất nhiều… Sau tháng ngày ở YES, đến lúc này tôi sợ mình phạm lỗi lần hai nghiêm trọng hơn. Đó là lí do tôi tìm nhà bà. Ánh Nguyệt! Cho tôi gọi em là Ánh Nguyệt. Bởi tôi nhận ra ở cháu Trăng ẩn vẻ đẹp hồn nhiên của em ngày nào! Điều đó tôi chẳng thể… Tôi yêu em, nên rất quý con em!... Người đàn bà- chị, Ánh Nguyệt run bắn lên: - Ông đã làm gì nó! Hả!... Như tiếp sức cả thời con gái đợi chờ bấy lâu bị dồn nén bật ra, chị nắm lấy tay người đàn ông ngồi đối diện mình, dằn mạnh: Hả!Ông đã làm gì nó! Ông đã làm gì nó!... Khi mẹ nó ngồi đây! Chị gục trên đôi bàn tay mình, ràn rụa…
-Vậy là sau ngày tôi đi…
Không cho ông nói dứt lời, chị nhìn thẳng
mắt người đàn ông, trút giận:
- Thì tất cả vẫn cứ sống. Tôi sống. Cả
làng chài sống. Sống đàng hoàng nữa là khác. Nghĩa là muốn có hạnh phúc phải biết
hi sinh.
- Không, ý tôi muốn biết em có hạnh phúc
không?
Lúc này, chị không trả lời thắc mắc của
ông. Chị định lặp lại cảm xúc ngày ấy mà cùng ông mơ mộng “hạnh phúc là gì bao
lần ta lúng túng…”. Nhưng chị bảo hạnh phúc là thứ gì quá xa xỉ, quá ngờ vực. Rồi
chị dằn từng tiếng: Hạnh phúc là tôi đã là đàn bà trước khi lấy chồng, rồi sinh
con. Chưa hả nỗi đợi chờ, bà dằn mạnh từng tiếng: Ông biết không? Ông biết
không?,...
Dân không ngờ, Ánh Nguyệt của ông thuở ấy
nhu mì bấy nhiêu mà hôm nay hằn học ông nhiều đến vậy. Thật quá đau lòng. Hay sự
bất hạnh đã làm cho người đàn bà trái tính. Nhưng nàng nói đúng, ông cảm thấy bị
xúc phạm, định bước ra khỏi cửa, lại nghĩ chính mình tự mở cửa xin vào nhà kia
mà. Lựa chọn cửa nào nữa đây. Đã gần tuổi lục tuần. Chỉ còn cửa về cát bụi. Đời
người là vậy. Đoạn, người đàn ông cắt ngang câu chuyện khi ngước nhìn lại trên
bàn thờ có cây đèn chống bão ngày nào đặt bên di ảnh:
-Thế em còn giữ cây đèn ngày ấy để làm
chi nữa!
- Đó là sự lựa chọn của tôi. Quyền của
tôi. Vì đó còn là… là… kỉ vật của ba thằng Đèn. Ông không nhận ra à, hay giả vờ
không biết? Hừ!... Chị nghẹn lại.
- Ánh Nguyệt!... Anh xin em!... Anh xin em
đừng nói nữa! Em hãy cho anh cơ hội cuối đời này. Hiện giờ, anh không còn một
người thân nào nữa cả. Cho anh… anh định nói cho anh được nhận làm ba của… hai
anh em Đèn và Trăng. Nhưng chưa phải lúc. Anh nói cho anh… được bù đắp cả đời
em cơ cực.
Đoạn, hai tay anh vói nắm hai bàn tay gầy
guộc của chị. Lúc này, bên ngoài gió mạnh,
phía đông mây giăng kín, trên mái nhà, tiếng tôn răng rắc, răng rắc. Họ im lặng.
Trời bắt đầu rớt hạt. Mưa. Lồng ngực chị hồi xuân. Chị ôn tồn nói biết bao
nhiêu cho đủ tháng ngày dài, nếu không có ba con Trăng che chở, yêu thương. Tôi
lại là người duyên không thành, nợ không dứt. Đời tôi còn nặng nghĩa với ba con
Trăng nhiều quá. Còn… tình với anh ngày nào liệu đến bao giờ vơi đây!... Đàn bà
hay ngả lòng. Tôi chẳng muốn nhận sự bù đắp nào. Hãy bình tĩnh để tâm hồn thảnh
thơi hơn. Nước mắt chị rơi xuống trong lòng tay anh từ đầu đã kết thành hạt muối
trắng tinh khiết mặn nồng từ tình yêu đôi lứa ngày nào, gần ba mươi năm giờ anh
có được trọn vẹn hay không! Ai là người có lỗi.
Vừa lúc, hai con chị đi làm về. Biết
bác Dân là bạn ba mẹ, chúng ngỡ ngàng và cảm ơn bác đã ghé thăm khi mùi trầm
hương còn phảng phất trên bàn thờ. Bên ngoài trời đổ mưa. Nước tuôn thành suối
trong các con hẻm rồi chảy ra biển. Mưa xối xả rũ sạch bụi trần nhem nhuốc. Mưa
cho nước biển chan hòa hơn. Cây mai đứng một mình trong sân nhà anh được tắm
táp mát mẻ. Anh bảo thường năm phải chăm bón đến giữa chạp, chịu khó lặt lá mai
cho kịp ra hoa đón Tết./.
Nhà sáng tác Nha Trang,10.2017
Nguyễn Thị Phụng.
Chiều hôm qua ra Nhơn Lý thắp nhang cho đứa cháu, lại nhớ truyện ngắn hôm đi trại sáng tác Liên hiệp các hội VHNT khu vực duyên hải miền Trung, Nhơn Lý trước và sau trong cảm xúc của tôi khi gặp lại con thuyền và làng chài, giếng nước, và gặp lại người thân . Truyện có mặt trong tập Nơi tình yêu giữ lại (NXB HNV 2018)
Trả lờiXóa