TỪ MỘT TỰA ĐỀ
Với Lê Văn Hiếu, Đánh đu sợi tóc là tập thơ thứ chín. Tự
tháo gỡ cảm xúc mình bằng cách nâng niu con chữ thể nâng trứng hứng hoa cho mỗi
tứ thơ của mình. Sự lựa chọn tựa đề, hẳn nhiên không thể dễ dãi. Đánh đu sợi tóc thể trêu ghẹo cuộc đời,
hay trêu ghẹo mình, và sợi tóc đã thành hình tượng mà thi nhân sẻ chia.
Biết rằng chỉ một Tản Đà táo bạo
“Cung quế đã ai ngồi đó chửa/Cành đa xin
chị nhắc lên chơi”(Muốn làm thằng cuội). Biết rằng những ngàn cân treo sợi
tóc của thực tại bấy giờ... Biết rằng nắm người có tóc, ai nắm kẻ trọc đầu. Biết
rằng cái răng cái tóc là vóc con người. Kể từ trước đó cho đến:“Cái ngày/ Nhặt một sợi tóc là nhặt một bài
thơ/ Nhặt một cái nhìn/ Là thấy mình bồng bềnh trôi về đôi mắt ấy...”(Gót
chân hồng)* Và bồng bềnh trôi đã thành cái nghiệp đeo bám thi nhân, thể cái
đích của hình tượng theo cấu trúc tứ thơ như một bức phát họa ngôn từ đa thanh
sắc.
Đánh đu sợi tóc là một hiện thực tư duy hình tượng rất Lê Văn Hiếu:
“Mang đến chùm nho không mang xác Cáo/ Ta
một thợ săn nhưng chỉ săn tình.../... Ta mộng uống nụ cười trong trẻo em”(Một
cuộc hẹn tưởng tượng)*. Biết bao chân tình, biết bao khao khát. Hồ dễ ai đánh
tráo tật nguyền, vẹn nguyên trước sau như một. Dẫu cái tình đời nắng mưa phai
nhạt, dẫu chuyện trăm năm thử thách tâm hồn, thì với anh là sự khẳng định: “Ta xông xênh chiếc áo mới/.../ Chân ta bước
mạnh hơn/ Cánh tay ta vung xa hơn/...”(Một trời chim én bay)*. Để đi tìm
mùa xuân, mùa xuân chẳng ở đâu xa, cái đẹp của mùa xuân là cái đẹp của thi ca
anh đang vói tới: “Một thời ngón tay ta
mòn những đốt/ Một thời ngủ thức đợi xuân”. Cái “ta” trong thơ Lê Văn Hiếu
không còn là duy trì trải nghiệm, bởi đã chỉn chu trọn vẹn, nâng cao cây bút
tài hoa vốn có trên vùng đất quê mình cho sự chọn lựa phong cách.
Từ sự tiếp nối chung quy những
Tơ tóc, Sợi tóc buồn, Tóc trên đầu động cựa,
Uống rượu với tóc đã có trong tập Nỗi cô đơn với lửa (NXB HNV 2020) mà Lê Văn Hiếu chưa thỏa
cơn say. Cái say bật dậy từ Cái tuổi ta về*
nâng niu trìu mến: “Chúng ta lên thuyền
và đi thật chậm/ Ngược dòng ngược dòng nghe em”. Sự chuyển dịch tâm hồn cho
một tình yêu thiết thực tự nguyện của thi nhân. Sự khám phá tổ ấm đời mình, đời
người khác nào: “Bài thơ ta biết đi/ Thả
lên trời chim hót/ Ta là cánh chim trời/ Sá gì cái quán trọ/ Mai về ta ru nôi”(Chim
trời và quán trọ)*đầy bất ngờ sáng tạo liên cảm xúc kết nối như trong Giấc mơ
và cánh đồng*: “Trên ổ rơm anh ngủ/ Mơ cuộn
tròn trong em” ấm áp, an lành.
Từ góc độ nhỏ trong Đánh đu sợi tóc, người đọc nhận ra đời
thực thi nhân là gì, cái viên mãn chưa hẳn là vầng trăng đêm rằm thực thể của tự
nhiên chế ngự trần gian. Cái đẹp vĩnh hằng trong kí ức không là toại nguyện.
Thiếu một chút, nhớ một chút, đắm say một chút,... ắt đủ chất dinh dưỡng cho
thơ Lê Văn Hiếu ngân nga duy trì. Đó là sự hàm ơn từ người thân từng gắn bó, từ
vùng đất Cây Bông An Nhơn sinh ra, từ bước chân ngụ cư Lâm Hà Tây nguyên thổn
thức:
“... May
mà ta làm người xa quê
Nên
quê hương trong ta cứ mỗi ngày mỗi lớn
Hình bóng cũ mãi về, và yêu thương dậy sóng
Ta nghe lòng mình ngân nga
...
Thơ ta lành hiền như bụi như đất
Như con cò vừa đến cạnh rìa ao
Con ngựa chậm chân mấp mé sườn đồi
Ngó lên đỉnh núi
Thôi đành ngồi bệt xuống cỏ mà uống rượu
Nghĩ tay mình đang giữ chặt trăng”
(May mà ta
chưa cưới em)
Và trong cảm xúc: “Nghĩ tay mình đang giữ chặt trăng”, thì
trăng đã là hình tượng thăng hoa. Em- tỏa sáng, em êm đềm, em ngọt ngào và lung
linh tròn trịa. Và có em là có thơ (Đợi trăng, Ngồi vớt tuổi trăng lên, Và em
mười sáu,...)*. Ánh trăng ngự trị bên dòng đời, mà dòng đời thì miếng cơm manh
áo. Nhẫn nại cuốc cày cho đủ cái ăn cái mặc, che chắn đời mình đời thơ, lắm lúc
gieo neo khốn khó. Có là sẻ chia, hay là đồng cảm: “Thương con ngựa oằn minh leo lên dốc Mẹ ơi/ Thương tiếng thét của chim
trước mỗi hoàng hôn gọi bạn tình ra đi không về nữa/ Ta thương ta nhởn nhơ ngợi
ca loài nhật nguyệt vô chung vô thủy/ Những vần thơ lạc rơi/ Ta thương con giun
cần mẫn cày xới mảnh đất trong vườn ta/...”(Thương con giun giữa lòng thành
phố)*.
Trong Đánh đu sợi tóc, Lê Văn Hiếu bộc bạch phận người cấy cày vun xới
làm đẹp thể chất khỏe khoắn bao nhiêu, thì đời sống tâm hồn thơ ca rất cần chăm
chút nuôi dưỡng trân trọng bấy nhiêu. Nên cách lập luận song hành về quan niệm
sống đã đủ thỏa mãn người thưởng thức thơ anh hay không. Khi: “Ta chợt nghĩ hai chữ hạnh phúc không chỉ
mang trên cổ- ta đính nó lên đầu ngọn tóc để gió bay chơi./... / Và Trái- Tim-
Thơ em ơi/ Là chiếc ví lưu giữ hình bóng em/ Nó sẽ không bao giờ rỗng- Không
bao giờ rách thủng...”(Trái tim thơ và một định nghĩa khác)*. Thơ cứ vô tư
và trong sáng, một góc chiếu cho tâm hồn thư giãn. Vậy thì, yêu thơ và đến với
thơ, đến với ngôn ngữ thơ là vô hạn đất trời đầy phóng khoáng. Nhà thơ Lê Văn
Hiếu đã đẩy ngôn ngữ hiện đại vào tứ thơ của mình theo từng chủ đề có được. Bởi
chính hiện thực cuộc đời thi nhân là mảnh đất màu mỡ cho thơ sinh sôi và phát
triển. Sự phóng khoáng ngôn ngữ đỉnh cao thăng hoa cảm xúc.
Hành trình đi tìm cái đẹp ngôn ngữ
thơ trong Đánh đu sợi tóc để thể hiện
chủ đề cho thấy sự cần mẫn đánh đổi đời mình, đời thơ đầy gian nan mà vô cùng
bí mật, đủ minh chứng và thuyết phục:“Để
nhặt dấu chân trên đường em đi qua/ Ta chui nằm trong cỏ// Để cận kề hơn những
chuyến bay đêm/ Ta giấu mình trong những đám mây// Để mơn man ngà ngọc trên vòm
ngực em/ Ta nguyện làm hạt nước// Và, ta sẽ- đánh đu sợi tóc/ Để gần ý nghĩ em”
(Đánh đu sợi tóc)*.
20.09.2023 / Nguyễn Thị Phụng
*Tên các bài thơ trong tập
