THỨC VỚI VƯỜN TRƯA

THỨC VỚI VƯỜN TRƯA.

Có lẽ mình hạnh phúc được núp vào Vườn trưa đầu tiên của Nguyễn Thượng Trí. Một không gian vườn quê tĩnh lặng, thơ mộng đầy ắp hoa thơm quả ngọt theo mùa, đầy ắp từng cung bậc cuộc đời gần xa vọng lại, chở che tâm hồn một nhà giáo nghỉ hưu tròn chín năm thêm một tuổi nữa mà. Đến với Vườn trưa, ta dễ tiếp nhận cảm thông như Paul Valéry- nhà thơ, nhà văn, triết gia Pháp, chẳng đã từng nói: “Ý nghĩa trong thơ tôi là do bạn đọc cho nó”. Hình tượng Vườn trưa là con người, cảnh vật được hòa quyện nhau, sâu lắng nhất của một cô giáo ngày nào, dành hẳn ngôn từ mình cho mỗi tứ thơ được ấp ủ cẩn trọng mười năm nay.

Không phải đề cập đến thời gian để làm gì. Với tôi, thơ là tách trà gừng nóng sẽ làm ấm lại buổi sáng chớm sương kia. Thơ Nguyễn Thượng Trí nạp cho tôi dưỡng chất ấy, lượng vi-ta-min thường ngày rất cần như hít thở khí trời là vậy. Có ai dám khẳng định bầu trời mãi trong xanh và mặt đất mãi bình yên đâu, khi áp thấp nhiệt đới gần bờ, biển xanh dậy sóng, cơn dông tố xẹt ngang, chấn động tầng địa chất đâu hiếm, kể cả môi trường không may ô nhiễm nữa. Rất mừng là sự tích tụ từ tiếng ru của mẹ thuở nào, từ những câu thơ Kiều cha đọc ngày ấy, và trong đời chị được làm “thi sĩ” của Vườn trưa đã là cơ duyên rồi. Với Nguyễn Thượng Trí, hoài niệm trong thơ là không thể thiếu. Ta bắt gặp từ một đêm trăng hè tuổi thơ quây quần trên chiếc nong giữa sân nhà sao mà đầm ấm quá:

“Vạt sáng nào vừa chải mượt tóc mẹ bên hiên nhà
đã băng qua ngọn tre đầu ngõ
xỏa tràn chiếc nong giữa sân ôm gọn chúng tôi

Màn trăng óng mượt thanh thoát

lượn theo bao câu chuyện thích thú của chị
gọi "nàng nàng" xuống nâng giấc nồng em thơ
Trăng lấn ngọn nồm ùa qua khung cửa
mái tranh tối om
gặp tiếng lảy Kiều trầm ấm của cha với anh cả
nghe chừng mênh mang”.

(Sáng trăng)

Trăng miền quê mênh mang một trời kỉ niệm nhớ thương, xao xuyến khi chưa có điện khí hóa nông thôn. Trăng tỏa sáng đường làng, ngõ xóm, sân con cho lũ trẻ vui đùa. Trăng bối rối vụng về giữa bờ vùng bờ thửa lúa đồng đang thì con gái: “Thương chiếc gàu sòng vướng đôi mắt ai / múc nước chẳng đầy/ Những cái nắm tay nhẹ hều mà nặng lòng đôi lứa/ Nỗi nhớ ơi!...”/ (Sáng trăng). Nỗi nhớ nặng sâu dày lên từng giạ thóc, bóc trắng ngần hạt gạo thảo thơm đi vào không gian gia đình, đậm đà hương vị quê nhà hơn nửa thế kỉ qua trong văn hóa ẩm thực: “Bóng mẹ nghiêng nghiêng bên cối giã lúa thơm/ Dáng ngoại gầy len vị gừng từ chén bánh canh sực nức/ Cái sàn bánh xèo sưởi ấm ngày mưa/ Ngọt vị nấm rơm vương đôi vai chị/ Các em ngỏm ngoảm/ cười/ Vỡ đọt tranh rơi/…” (Ký ức chị). Hòa theo dòng chảy lan tỏa nhịp nhàng giữa các câu trong đoạn, chừng ấy đã là “thơ” rồi!

 Đến với Vườn trưa, cho ta trân trọng tình người con kính yêu bậc sinh thành dưỡng dục giờ đã là người xưa “Mùi hương quyện cả lối xưa/ Dáng cha bóng mẹ nắng vừa mang đi/ Bưởi đào thương thuở hàn vi/ Con nương vị ngọt những khi cơ cầu”(Hương bưởi). Khoảnh khắc Vườn trưa rợp bóng cây xanh, ngọt ngào hương bưởi, tinh khiết màu trăng, cho ta nâng niu dấu ấn thời gian khó phai mờ trong chị (Sinh nhật em, Viết tặng mình giáp tuổi, Đêm muộn thu, Mình đã chẳng xa xăm,…). Dẫu biết rằng: “Bởi chưng mai nhạt sắc vàng/ Nên xuân xa tận ngút ngàn trời mây”(Nhạt), chỉ một tứ thơ lục bát hai câu đong đầy chững chạc, bởi quanh mình rất nhiều đồng nghiệp, bạn bè nên “xuân” còn lưu lại đâu đây (Họp bạn, Còn trẻ mà em ơi, Bạn ơi, Em còn mắc nợ,…). Rồi cũng lại bùi ngùi hôm ấy không cầm được (Nghiêng, Tiễn dì). Cho ta yêu quý một tấm lòng với mọi người quá trọn vẹn.

 Một khi đã nhận ra “Đời mất mẹ giờ này con thấm thía/ Chông chênh trời/ Chông chênh đất/ Chông chênh…(Nghiêng), cho chị kịp tìm về với biển, nơi dập dờn con sóng lại là sự thăng bằng cuộc sống cứ tiếp nối thăng hoa, chị hạnh phúc biết bao:

 “Thuyền ơi!
 Chân trời mây khỏa thân bối rối
 dưới nắng chiều hè
 Lũ còng biển trốn mãi không thôi
 Thuyền đánh cá đã quây quần reo khúc
 Cho ta trầm mình một chút
 xuống dòng nước mặn mà quê hương
 từng chở che người Nhơn Lý mến thương”

 (Một khúc ngày Nhơn Lý)

 Vườn trưa thánh thót giọt nắng vàng trộn lẫn tiếng chim ca, nơi ấy có “Cánh đồng làng mướt xanh chen nhau vàng rực/ Nổi chìm/ những ích kỷ nhỏ nhen/ những bao dung quãng đại…”(Chợt), cũng dễ phân biệt khúc quanh ấu trĩ nằm lòng khó mà gọt giũa. Rồi, không chút đắn đo e dè, không hằn học trách móc, mà trái tim ngỡ khô cằn, lại độ lượng để hòa cùng: “Ngọn nồm quyện hương quê ngoại/ xoa dịu bao nỗi nhân tình”(Vườn trưa) thế thái xưa nay.

 Dẫu là cuối xuân hay đầu hạ, giữa thu hay ngày đông, một Vườn trưa thắp sáng trong tôi khúc giao mùa hiện hữu giữa đường thơ.

                                                                                           20.4.2017/ NGUYỄN THỊ PHỤNG